Goede voornemens

Gewoonte en het lange termijn succes

Hoe doorbreek je vastgelopen routines?

Veel van ons gedrag wordt bepaald door routines, gewoontes die we aanleren. Op basis van een trigger ontwikkelen we een gewoonte die leidt tot een beloning. De hunkering naar de beloning maakt dat de gewoonte inslijt. En lang niet iedere gewoonte creëert op de lange termijn het gewenste succes. Is het dan tijd om dat te veranderen?

Als kerstcadeautje kreeg ik het boek The Power of Habit – why we do what we do and how to change, van Charles Duhigg. Deze onderzoeksjournalist bij The New York Times beschrijft dit proces van vastgelopen routines. Interessant om weer eens kritisch naar mijn dagelijkse routines te kijken en – een laagje dieper – te koppelen aan mijn werk als coach en trainer.

Goed bezig

Hoe werkt het in mijn dagelijkse leven?

Een simpele gewoonte van mij is om af en toe mijn werk aan het beeldscherm te onderbreken – omdat ik weet dat het goed is om mijn ogen rust te geven en te bewegen. Omdat ik thuis werk doe ik dan vaak een klein klusje in huis, zoals de was in de machine stoppen. So far so good. Een andere gewoonte die daarbij hoort, is dat ik iets te drinken ga halen – omdat ik weet dat het goed is voldoende te drinken. Deze gewoontes geven me de beloning: dat ik verstandig en gezond bezig ben. Dat geeft me bovendien een prettig en veilig gevoel over mezelf.
Echter, op het moment dat ik mijn keuken binnenloop, staat daar ook de trigger van de koekjestrommel, chocola en lekkere broodjes. Ik betrap mezelf erop dat ik niet aan iets lekkers denk als ik opsta van mijn bureau maar onmiddellijk de lekkere trek voel als ik de keuken in loop. Zo werken triggers dus. En direct daarop volgt de korte termijn beloning van jammie-jammie in mij mond. Helaas niet echt goed voor de lange termijn-wens niet een uitdijende oude vrouw te worden.

Duhigg beschrijft de verschillende mogelijkheden om mijn cirkel van trigger-gewoonte-beloning gevoed door hunkering te doorbreken.
Een mogelijkheid is de trigger weghalen of een andere routine in te bouwen. Bijvoorbeeld door een pot thee te zetten in plaats van voor elk glas naar de keuken te moeten gaan, of fruit en noten voor het grijpen in de keuken te leggen. Fietsen toevoegen aan mijn beweegroutine met het vooruitzicht op een lekkere lunch werkt ook goed: én voor mij beloning op lange termijn (fit en gezond) én voor mijn beloning op korte termijn (jammie-jammie-lunch).

De gewoonte om voor de veiligheid gaan

Hoe werk ik hiermee in coaching en training?

De meest basale “beloning” waar elk mens naar streeft is veiligheid. Zodra we ons bedreigd voelen, is ons hele systeem, ons meest primitieve brein, gericht op het organiseren van onze veiligheid. En onze veiligheid wordt in onze beleving talloze keren per dag bedreigd. We hebben daarvoor allerlei routines ingesleten, ook hele handige zoals het je eigen maken van verkeersregels om veilig thuis te komen.
Maar ook hebben we allerlei automatismen aangeleerd om emotionele pijn te vermijden. De emotionele pijn van er niet bij horen – het gevoel dat je niet goed genoeg bent. Als we met dat gevoel geconfronteerd worden, soms vanwege simpele dingen als iets niet begrijpen of niet begrepen worden, zorgen we dat dit gevoel zo snel mogelijk verdwijnt. En meestal doen we dat niet door bij het gevoel stil te staan; het gevoel echt te voelen en te onderzoeken. We schieten onmiddellijk in onze routine: ons overlevingsgedrag. Ik ben dom? Nou ik zal wel een laten zien dat ik niet dom ben. Door jou te slim af te zijn (je wordt een wijsneus) door jou te laten zien hoe dom jij bent (je wordt verbaal agressief) door te laten zien dat ik ook heel aardig bent (je wordt een pleaser) of door stil te worden (je wordt onzichtbaar, onopvallend). Ooit heb je gemerkt dat dit gedrag voor jou de beste oplossing was om het afschuwelijke gevoel dat je niet oké was niet te voelen dus veiligheid voor jezelf te creëren.

Vraag is: dient dit gedrag je nog steeds zo goed? Of is het een kortetermijnoplossing die op de lange termijn je niet dient? Zou het je op den duur niet meer veiligheid bieden als je de oorzaak van het ellendige gevoel – ik begrijp iets niet – onder ogen ziet en accepteert? Als ik accepteer dat ik iets niet begrijp en me daardoor dom voel, hoef ik niet te werken om het rotgevoel weg te krijgen maar kan ik mijn energie besteden aan het stellen van een vraag waardoor ik het wel begrijp.

Liefdevolle ondersteuning

We hebben andere mensen nodig

‘t Klinkt simpel allemaal. Maar in de praktijk blijkt het niet makkelijk om onze gewoontes als we ons bedreigt voelen te veranderen. Vooral niet omdat gewoontes, omdat het nu eenmaal gewoontes zijn, niet makkelijk te herkennen zijn. Zelfs als we wel weten dat we er last van hebben: Je wil geen pleaser, onopvallend, of een bitch of een wijsneus meer zijn en toch gebeurt het je: het patroon is sterk! Het ontbreekt je aan het inzicht wat de trigger is. Je denkt dat je een pleaser/onopvallend/bitch/wijsneus bent in plaats van dat je het ziet als gewoonte-reactie. Het is het verhaal dat jij over jezelf vertelt en waar je in bent gaan geloven. En dat is veilig, want bekend terrein.

Vaak hebben we een ander nodig om het patroon te ontrafelen, om de trigger te leren herkennen die het patroon in gang zet. Dat kan een coach zijn. Of een oefening die een andere kwaliteit als reactie in je wakker roept. Of iemand die ook een veranderingsproces in gang wil zetten en vaak scherper het patroon van een ander kan zien dan van zichzelf.

Het lifelab is de mix van ingrediënten om verandering aan te kunnen brengen in jouw gewoontepatroon dat niet meer voor je werkt. Je ontdekt wat jouw verhaal is, wat jouw triggers zijn en jouw gewoontes. En natuurlijk krijg je alle ondersteuning en gereedschappen om gewoontes die niet meer voor je werken te veranderen in gewoontes die wél voor je werken. Zodat je, vanuit verbinding met jezelf, in de wereld kan zetten wat jij werkelijk te bieden hebt: het beste van jezelf.